Een afschuwelijk ongeval maakte in 1848 voor het eerst duidelijk dat empathie in de hersenen zetelt. Phineas Grave werkte als arbeider bij de aanleg van een spoorlijn. Er stonden rotsen in de weg, die moesten worden opgeblazen. Phineas had de taak met een ijzeren staaf het kruitpoeder in de gaten te duwen die daartoe in het gesteente waren geboord. Eén kruitlading ontplofte te vroeg. De staaf werd gelanceerd, drong naast zijn linkeroog zijn gezicht binnen, doorboorde de hersenen en verliet zijn schedel aan de achterkant. Phineas bleef bij bewustzijn. Hij zat rechtop en praatte zelfs op weg naar het ziekenhuis. 

Het verband tussen hersenen en empathie

Later bleek hij een ander mens geworden. Na het ongeluk was hij grof en asociaal, niet meer instaat zich in een ander in te leven. De staaf had een gebied in zijn hersenen verwoest dat samenhangt met empathie. Juist dat gedeelte van de hersenen werd  onderzocht bij een Tibetaanse monnik. De monnik trainde al twintig jaar zijn empathie doormiddel van meditatie. Dat had zijn hersenstructuur veranderd, bleek uit het onderzoek. Empathie is dus te leren, of in elk geval te versterken. 

Goed nieuws, zou je zeggen. Zeker als je weet dat empathie ook af kan nemen. Veel medische studenten blijken empathie voor de patiënt te verliezen gedurende de opleiding. 

Afname van empathie in de medische wereld

Onderzoek bij acupuncturisten laat zien dat zij verminderde empathie hebben voor proefpersonen die men met een naald in de hand steekt. Logisch, ze raakten afgestompt, maar daar is dus iets aan te doen. Trainen! Of dat altijd voordelen heeft is een vraag. Empathie is mooi, maar kan ook leiden tot vluchtgedrag. 

De keerzijde van te veel empathie

Zo fijn is het immers niet om met iemand mee te lijden. Een chirurg die uit een overdaad aan empathie niet durft te snijden heeft een probleem. De arts die na drie patiënten huilend in een hoekje gaat zitten is een ramp. 

In medische beroepen is afstand geboden. Gevoeligheid opzij en met kennis van zaken aan de slag, is het devies. En tijdens moeilijke patiënten gesprekken? Gewoon empatisch doen. En mocht je dat lastig vinden? Het is te leren. 

Gericht aan je empathie werken zodat het ook nog veranderresultaten geeft bij je patiënten? Kijk dan eens naar de basistrainingen Motiverende Gespreksvoering die we komende maanden geven. Er zit er vast één in jouw regio bij.

En dan nog even over het ongeluk van de spoorwegarbeider: gruwde je een beetje toen je las hoe de ijzeren staaf  Phineas’ schedel doorboorde? Of misschien zelfs bij de naaldenprik? Dan zit het met jouw empathie wel snor. Zo niet, dan kun je altijd nog chirurg worden.

Samen zorgen we voor een gezondere toekomst voor jouw patiënten

Stijn